می‌گویند جنگ‌های آینده در خاورمیانه بر سر آب خواهد بود نه نفت!
در شرایطی که بیش از 70 درصد سطح کره زمین را آب تشکیل می‌دهد اما تنها دو درصد آب‌های جهان شیرین هستند، در حال حاضر، 9 کشور 60 درصد کل منابع آب شیرین را به خود اختصاص می‌دهند؛ کانادا، چین، کلمبیا، پرو، برزیل، روسیه، ایالات متحده آمریکا، اندونزی و هند. در مقابل حدود 80 کشور با کمبود آب مواجهند که برخی از آنها تقریبا به هیچ منبع آب شیرین قابل توجهی دسترسی ندارند؛ کویت، بحرین، مالت، امارات متحده عربی، سنگاپور، اردن و لیبی.با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، توسعه صنایع و افزایش آلودگی منابع آب شیرین، دسترسی به آب کافی و مناسب در برخی از کشورها به یک بحران جدی تبدیل شده است.به‌طور میانگین در سطح جهانی آب شرب و بهداشت 10 درصد مصارف را تشکیل می‌دهند و فعالیت‌های صنعتی، تفریحی و تجاری و سایر حدود 20 درصد و کشاورزی به تنهایی 70 درصد منابع آب را مصرف می‌کند.
در برخی از کشورها به ویژه کشورهای آفریقایی در مناطق صحرایی و ساحل آفریقا 90 درصد منابع آب صرف کشاورزی می‌شود. تقریبا 100 کشور جهان در حال حاضر با گسترش بیابان‌ها مواجه هستند. درواقع بر اساس مطالعات سازمان ملل 900 میلیون انسان در حال حاضر در نقاطی ساکن هستند که با خطر تغییر آب و هوا و گسترش بیابان روبه‌رو هستند.
محرومیت 4/ 1 میلیارد انسان از دسترسی به آب سالم
در حال حاضر 4/ 1 میلیارد انسان از دسترسی به آب سالم محرومند و در عین حال نیمی از جمعیت جهان از فقدان تاسیسات بهداشتی (فاضلاب) در رنج هستند. در عین حال توسعه تاسیسات جدید با توجه به روند رو به رشد جمعیت پاسخگو نیست.
در برخی کشورها به ویژه کشورهای کمتر توسعه‌یافته تامین آب بر دوش زنان خانواده است. هنگامی که در منزل، آب مهیا نیست، سختی تهیه آن به گونه‌ای عمده به دوش زنان است. در مناطق روستایی آسیا، در 30 درصد از خانواده‌ها زنان مسوول مهیا کردن آب هستند در حالی که این رقم برای مردان 13 درصد است. برای مثال در مناطق روستایی هندوستان زنان معمولا تهیه‌کنندگان آب برای 48 درصد از خانواده‌ها هستند در حالی که این درصد برای مردان فقط شش است.
در کنار آن توسعه توجهات و احترام به ارزش آب و محیط زیست از اهمیت نهادینه‌تری برخوردار است. برای دهه‌های زیادی بشر غیرمسوولانه از محیط زیست بهره برده و بیش از نیاز، منابع را مورد استفاده قرار داده است و در راستای تخریب و کاهش کیفیت منابع آب گام برداشته است. کاهش و کمبود تولیدات کشاورزی از عواقب سوء بحران آب است.
سرانه مصرف آب در ایران 40 لیتر بیشتر از دنیاست
بر این اساس رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: در 9 استان و 34 شهر کشور با کمبود جدی آب مواجه هستیم. مهندس محمدجواد محمدی‌زاده معاون رئیس‌جمهوری در دومین سمینار ملی جایگاه آب‌های بازیافتی و پساب در مدیریت منابع آب در هتل پردیسان مشهد افزود: لازم است در زمینه مدیریت آب و بازگردانی پساب به چرخه مصرف، چاره‌اندیشی‌های لازم صورت گیرد. وی اضافه کرد: آلودگی‌های منابع آب در اثر فعالیت معدنی و صنعتی که مسائلی نوظهور هستند، افزایش یافته در حالی که کشور ما در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قرار گرفته و از نظر آب در مضیقه است.
وی ادامه داد: یک‌سوم منابع تجدیدناپذیر آب را به صورت پساب از دست می‌دهیم که نشان می‌دهد چه سرمایه‌ای از دست می‌رود. محمدی‌زاده با اشاره به سالانه 410 میلیارد مترمکعب آب حاصل از نزولات و باران در کشور گفت: 280 میلیارد مترمکعب از این آب به علت تبخیر و تعریق از دست می‌رود، 92 میلیارد مترمکعب به جریان‌های سطحی و حدود 38 میلیارد مترمکعب به تغذیه طبیعی آب‌های زیرزمینی اختصاص دارد.
وی افزود: کل ذخیره آبی کشور حدود 130 میلیارد مترمکعب است که حدود 50 میلیارد مترمکعب آن ذخیره آب مطمئن محسوب می‌شود. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به 94 میلیارد مترمکعب حجم کل آب مصرفی در کشور ادامه داد: بخش کشاورزی با 91 درصد مصرف آب، بیشترین سهم استفاده از منابع آبی را به خود اختصاص داده است.
وی گفت: در دنیا در ازای مصرف هر یک مترمکعب آب، دو کیلوگرم محصول کشاورزی تولید می‌شود در حالی که در ایران محصول تولیدی در ازای مصرف هر مترمکعب آب تنها 900 گرم است. وی اظهار کرد: با ادامه این روند در سال 1400 همچنان کشاورزی به صورت یک معضل محسوب می‌شود. محمدی‌زاده با اشاره به اینکه سرانه مصرف آب در ایران 191 لیتر است، افزود: سرانه مصرف آب در دنیا 150 لیتر است و این یعنی هر ایرانی حدود 40 لیتر بیشتر از سرانه جهانی آب مصرف می‌کند.
ضرورت مدیریت مصرف آب
معاون رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به حدود 29 میلیارد مترمکعب پساب برگشتی گفت: حدود 60 تا 70 درصد از آب مصرفی در بخش صنعت به صورت پساب برگشت داده می‌شود و حجم آلایندگی بسیار بالایی دارد. معاون رئیس‌جمهور درخصوص حجم پساب و پیش‌بینی آن برای سال 1400 عنوان کرد: حجم پساب تولیدی در کشور در سال 1400 برابر با 40 میلیارد مترمکعب تخمین زده می‌شود. وی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود در سال 1400 حداقل 90 میلیون نفر جمعیت در کشور وجود داشته باشد که 75 میلیون نفر از آنها در شهر و بقیه در روستاها اقامت خواهند داشت.
به گزارش ایسنا، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: هفت شهر میلیونی فعلی در سال 1400 به 19 شهر افزایش پیدا خواهند کرد و میزان فاضلاب تولیدی شهرها و روستاها بالغ بر پنج میلیارد مترمکعب می‌شود. وی گفت: با توجه به این آمار ضروری است که بهرهوری در حوزه پساب را افزایش بدهیم و افزایش ارزش افزوده را برای هر واحد آب در دستور کار قرار دهیم؛ همچنین در اجرای طرح‌های ذخیره‌سازی همزمانی و هماهنگی داشته باشیم. وی اضافه کرد: باید سطوح کشاورزی اصلاح، تجهیز و یکپارچه‌سازی شود، همچنین مدیریت مصرف آب کشاورزی باید در اولویت قرار گیرد. محمدی‌زاده با تاکید بر لزوم اولویت‌بخشی به روش‌های اعمال مدیریت آب و تعیین الگوی درست مصرف اظهار داشت: لازم است در حوزه‌های مرزی و مشترک آب، مهار و کنترل لازم صورت گیرد.
جزیـــــره اســـــرار آمیــــــز دانــش