اولین همایش ملی ایده های نوین در کشاورزی پایدار با تأکید بر حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی
www.idehnowin.ir
بر اساس تصمیم کمیته برگزارکننده همایش، پژوهشگران ارجمند می توانند به دو صورت حضوری و غیر حضوری درکنفرانس ثبت نام نموده و از مزایای آن بهره مند گردند. این امر موجب تسهیل شرکت آن دسته از عزیزان که به علت دشواری حضور در کنفرانس نمی توانند به صورت حضوری در آن شرکت نمایند خواهد بود. همچنین هیچ گونه تفاوتی میان گواهینامه های شرکت کنندگان حضوری و غیر حضوری وجود نخواهد داشت.
1 - فراهم کردن فرصتی مناسب برای ارائهی دستاوردهای محققین و پژوهشگران
2 - آشنایی و معرفی جدیدترین دستاوردهای علمی در عرصه های علوم کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و سایر علوم
3 - ایجاد ارتباط بین پژوهشگران علوم کشاورزی و سایر علوم
4 - آشنایی محققان در شاخه های مختلف علوم و افزایش همکاریهای علمی
http://idehnowin.ir/
طراحی الگوی مدیریت مشارکتی (مطالعه موردی: مدارس شهر زاهدان) |
|
مجله پژوهش های مدیریت عمومی، دوره 6، شماره 21، پاییز 1392، صفحه 101-122 اصل مقاله (306 K) | |
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |
چکیده | |
هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی مشارکت سازمانی برای مدارس شهر زاهدان می باشد. این پژوهش توصیفی– همبستگی بوده که 548 مدیر و معلم مدارس شهر زاهدان در سال تحصیلی 93-92 به شیوه نمونه گیری خوشهای و تصادفی- طبقه ای انتخاب و به وسیله پرسشنامه ای هفت بعدی (شامل فرهنگ مشارکتی، ساختار سازمانی، رهبری تحولگرا، نگرش به مشارکت، اعتماد بین فردی، تعهد سازمانی و مشارکت سازمانی) مورد مطالعه قرار گرفتند. برای تحلیل دادهها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با کمک نرم افزار SPSS17استفاده شد. یافتهها نشان از رابطه مثبت و معنی دار بین موارد زیر داشت: 1) فرهنگ مشارکتی با مشارکت سازمانی، 2) ساختار سازمانی با مشارکت سازمانی، 3) سبک رهبری تحولگرا با مشارکت سازمانی، 4) بین نگرش به مشارکت با مشارکت سازمانی 5) اعتماد بین فردی با مشارکت سازمانی، 6) تعهدسازمانی با مشارکت سازمانی. | |
کلیدواژگان | |
مدیریت مشارکتی؛ مشارکت سازمانی؛ مدارس شهر زاهدان |
بررسی رابطه تعهد سازمانی با فرسودگی شغلی و معنویت سازمانی در بین کارمندان اداره پست شهرستان زاهدان و گرگان |
|
مجله پژوهش های مدیریت عمومی، دوره 4، شماره 14، زمستان 1390، صفحه 129-144 اصل مقاله (169 K) | |
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |
چکیده | |
هدف پژوش حاضر بررسی رابطه تعهد سازمانی با فرسودگی شغلی و معنویت سازمانی در بین کارمندان اداره پست شهرستان زاهدان و گرگان میباشد. نمونه پژوهش حاضر را 200 نفر از کارمندان اداره پست (100 کارمند از زاهدان و 100 کارمند ازگرگان) تشکیل می دهند که به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و در پژوهش شرکت داده شدند. ابزار گردآوری دادهها مقیاس تعهد سازمانی، مقیاس فرسودگی شغلی و پرسشنامه معنویت سازمانی بود. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون گام به گام، رگرسیون تک متغیره و آزمون t برای گروههای مستقل استفاده گردید. نتایج نشان داد که تعهد هنجاری و نمرات کلی تعهد سازمانی همبستگی منفی و معنیداری با مسخ شخصیت داشت. کارکرد شخصی با تعهد مداوم، تعهد هنجاری و نمرات کلی تعهد سازمانی همبستگی مثبت و معنی داری داشت. نتایج همچنین خاطر نشان ساخت که معنویت سازمانی با تمام ابعاد و نمرات کلی تعهد سازمانی همبستگی مثبت و معنیداری داشت. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که کارکرد شخصی به میزان %6.1 واریانس را برای تعهد مداوم تبیین کرد و پیش بینی کننده مثبتی برای آن بود. مسخ شخصیت به میزان %20.4 واریانس را برای تعهد هنجاری تبیین کرد و پیش بینی کننده منفی برای آن بود. نتایج موید آن بود که مسخ شخصیت و کارکرد شخصی با همدیگر توانستند %12.9 واریانس را برای نمرات کلی تعهد سازمانی تبیین کنند که مسخ شخصیت پیش بینی کننده منفی و کارکرد شخصی پیش بینی کننده مثبتی برای نمرات کلی تعهد سازمانی بود. نتایج رگرسیون تک متغیره نشان داد که معنویت سازمانی توانست تمام ابعاد تعهد سازمانی را به صورت مثبت و معنیداری پیش بینی کند. نتایج آزمون t نشان داد که تفاوت معنیداری بین کارمندان اداره پست شهرستان زاهدان و گرگان در میانگین نمرات ابعاد تعهد سازمانی، ابعاد فرسودگی شغلی و نمرات معنویت سازمانی وجود ندارد. | |
کلیدواژگان | |
تعهد سازمانی؛ فرسودگی شغلی؛ معنویت سازمانی؛ اداره پست |
مشکلات تخریب جنگلها و ارائه راهکارهای مناسب برای حفظ آن
(با رویکرد جلوگیری از به وجود آمدن سیل همانند سیل دهنه محمد آبادکتول و زرین گل)
یوسف زنگانه، کارشناس ارشد مدیریت دولتی
جنگل، هدیه خدایی و نخستین دوست بشر به شمار میرود. هیچیک از پدیدههای طبیعت به اندازه جنگل در زندگی آدمیان نقش اساسی و سازنده ندارند. انسان آغازین تنها در پناه جنگل توانستند به حیات و ادامه حیات خود ادامه دهد. بدین سان احترام به درختان و احساس دوستی نسبت به آنها پدیدهای است که منشا بسیار دیرین در سرشت انسانها دارد.
امروزه بحث منعبع طبیعی و محیط زیست از جمله مسائلی است که در بسیاری از محافل علمی جهان و حتی مجلات و روزنامه ها به وفور دیده و شنیده می شود و در اکثر موارد هشدارها جدی و در مورد تخریب منابع طبیعی و محیط زیست و به خطر افتادن قابلیت سکونت کره زمین است. پژوهش هایی که در چند ساله اخیر صورت گرفته و تغییرات عظیمی که در شرایط طبیعی کره زمین به وقوع پیوسته بیانگر آن است که کره زمین در حال گرم شدن و جنگل های آن در حال نابودی است. لایه ازن که کره زمین را از گزند اثرات زیانبار اشعه ماورای بنفش خورشید محفوظ می دارد روز بروز نازکتر می شود و احتمال بروز انواع سرطان ها را افزایش می دهد. قدرت تولید مواد غذایی در سطح جهان به علت فرسایش خاک و بهره برداری بی روبه از زمین و آب در حال کاهش است. بسیاری از شهرهای بزرگ هوایی فوق العاده آلوده دارند، هوایی پر از دی اکسید کربن و ترکیبات سرب و گوگرد که همگی برای سلامتی انسان مضرند. فراوانی و تشدید سیلاب ها بویژه در سال های اخیر حکایت از بروز اوضاع نابسامانی دارد که بر سر منابع طبیعی تجدید شونده آمده است. این در حالی است که هر سال تقریباً 17 میلیون هکتار از جنگل های جهان یعنی منطقه ای برابر مساحت کشور اطریش از بین می روند. در حالیکه این جنگل ها سهم قابل توجهی در تولید اکسیژن، پالایش هوا، جلوگیری از فرسایش خاک و بروز سیلاب دارند.
مشکلات تخریب جنگلها
دخالت در اکوسیستم جنگل بصورت غیر اصولی در هر محیطی مشکلاتی را ببار می آورد که عبارتند از:
1- بهم خوردن تعادل زیست محیطی مناطقی که جنگل در آن قرار دارند.
2- کاهش آب رود خانه ها ، جویبارها چشمه ها که از مناطق جنگلی سرچشمه می گیرند.
3- افزایش رسوبات رودخانه ای و پر شدن سدها و کاهش عمر آنها.
4- وقوع زمین لغزشها و انواع حرکات دامنه ای.
5- کاهش میزان تولیدات جنگلی و بدنبال آن کاهش اشتغال ناشی از آن و کاهش درآمد.
6- فرسایش خاک.
7- گسترش بیابانها و حرکت شن های روان در مناطق خشک.
8- کاهش علوفه برای دامها.
9- از بین رفتن پناهگاه جانوران مختلف که در جنگل زندگی می کندو نهایتاً از بین رفتن گونه های مختلف جانوری.
10- کاهش حاصلخیزی خاک.
11- افزایش میزان گازهای گلخانه ای و تشدید آلودگی هوا و تخریب لایه ازون و نهایتاً گرم شدن زمین.
12- کاهش میزان بارندگی و لطافت هوا در یک محیط.
13- کاهش درامد اقتصادی حاصل از توریسم.
14- افزایش بیماری های تنفسی، قلبی، روانی و... ناشی از آلودگی های مختلف.
15- کاهش گیاهان دارویی.
16-کاهش تولیدات کشاورزی بواسطه کم شدن آب و عدم حاصل خیزی خاک.
17-کاهش انرژی الکتریکی به جهت کاهش آب رود خانه ها.
18- کاهش باران های محلی ناشی از در ختان و گسترش بیابانها.
راهکارهای مناسب برای حفظ جنگلها
1- ترویج فرهنگ جنگل داری و جنگل کاری و حفظ منابع جنگلی در بین مردم.
2- جلب مشارکت مردم و دولت در حفط و احیاء و توسعه منابع طبیعی.
3- احیاء اراضی بیابانی و کویری و جلوگیری از حرکت ماسه های روان.
4- کاهش خسارات به محصولات کشاورزی با ایجاد باد شکن در حاشیه مزارع.
5- کاهش بهره بردارِی های غیر اصولی از جنگل های صنعتی کشور.
6- ایجاد اشتغال از طریق تولید نهال، توسعه جنگل و صنایع تبدیلی.
7- استفاده از تفرجگاه های طبیعی مانند جنگل ها، کوهستان ها و ... در توسعه اکوتوریسم با شیوه های درست.
8- بهره برداری صحیح و اصولی از جنگل.
9- تهیه و اجرای دقیق طرح های جنگل داری.
10- جایگزینی و پایین آوردن مصرف چوب.
11- گسترش طرحهای آبخیزداری.
12- کنترل لغزش های زمین و جلو گیری از پدیده های بیابان زایی.
13- تشکیل گروهای حمایت از جنگل که بتواند در مواقع ضروری مانند خطر آتش سوزی به کمک جنگل بشتابند.
14- تولید بذر و افزایش نهال های بومی مناطق جنگلی و کاشت آنها.
15- جلوگیری از قاچاق چوب.
16- جلوگیری از قطع بی رویه و بطور گسترده جنگل جهت استفاده از چوب یا زمین کشاورزی.
17- انتقال تکنولوژی ساختمان سازی از شهرها به روستا ها تا آنها مجبور نباشند از درخت برای ساختن منزل مسکونی استفاده کنند و کمکهای مالی به اینگونه روستاها.
18- رساندن انواع سوخت به روستاها تا آنها از چوب جنگل استفاده نکنند.
19- تامین علوفه برای دام های روستائیان تا آنها مجور نباشند از شاخه های درختان یا پوست آنها استفاده کنند.
کارآفرینی و سابقه تاریخی آن در جهان و ایران
یوسف زنگانه، مجتبی زنگانه، سیدامید روانفر
مقدمه
کارآفرینی در کشور ما گفتمان جدیدی بوده و تا چند سال پیش جایگاهی نداشت، اما امروز با اجرای پروژههای پژوهشی چون (GEM) Global Entrepreneurship Monitorکه با اندازهگیری شاخص های استاندارد امکان شناخت دقیق از وضعیت کارآفرینی را فراهم میکند به عنوان راهبردی اثربخش برای توسعه اقتصادی و اجتماعی شناخته شده است. (جهانی، 1387،ص30)
جوامع پیشرفته ی امروزی، توسعه ی خود را وامدار انسانهایی هستند که قادر به تبدیل آرزوها و نظرهای خلاقانه ی خود به حقیقت بوده اند، روحیه ی استقلال طلبی برای کاوش موقعیت های جدید را داشته اند و از جرات کافی برای مبارزه با روشهای متداول و جاافتاده برخوردار بوده اند(احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص9).
کارآفرینی بر روند رشد و توسعه اقتصادی و سیاسی و اجتماعی در کشورهای در حال توسعه نقش بسزایی دارد. بر این اساس، بنیان پیشرفت و توسعه، قدرت مغز و فکر است، نه قدرت زور و بازو یا پول (افجه، 1370، ص 16).
واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی Entreprendre است که مفهوم تعهدکردن کاری را در بر میگیرد (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص45). بنابـر تعریف واژنامه دانشگـاهی وبست: کارآفرین کسی است که متعهد می شود مخاطره هـای یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی ، اداره و تقبل کند (جهانی، 1387،ص30) و همچنین کارآفرین کسی است که تعهد میکند تا سازماندهی و مدیریت کسب و کار جدیدی را که توام باریسک است بپذیرد(احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص45).
سیر تاریخی مفهوم کارآفرینی
سابقه کارآفرینی در جهان
کارآفرینی موضوعی میان رشته ای است که رشته های مختلفی همچون اقتصاد، روان شناسی،مردم شناسی، جامعه شناسی و مدیریت در تکامل آن نقش اساسی داشته اند. (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص46)
اقتصاد دانان نخستین کسانی بودند که در نظریه های اقتصادی خود به تشریح کارآفرین و کارآفرینی پرداختند.
ریچارد کانتیلون در حدود سالهای 1730 میلادی برای اولین بار عوامل اقتصادی را به سه دسته مالکان، عوامل اقتصادی دستمزدبگیر و آن دسته از عوامل اقتصادی که با خطر و ریسک در بازار بورس فعالیت می کنند تقسیم نمود.
ژان باتیستسی اولین کسی بود که بر نقش حیاتی کارآفرینان در بسیج اقتصادی بر اساس اصول بهرهوری تاکید کرد.
ژوزف شومپیتر (1934م) اقتصاددان برجسته، کارآفرینی را موتور محرکهی توسعهی اقتصادی میداند و از آن تحت عنوان " تخریب خلاق" یاد میکند(احمدپورداریانی و همکار،1387،ص47-46) و می گوید: نقش کارآفرین نوآوری است . از دیدگاه وی ارائه کالایی جدید ، ارائه روشی جدید در فرآیند تولید ، گشایش بازاری تازه ، یافتن منابع جدید و ایجاد هرگونه تشکیلات جدید در صنعت و... از فعالیت های کارآفرینان است. (احمدپورداریانی، سایت خانه کارآفرینان ایران)
کار شومپیتر در مورد توسعه ی اقتصادی و کارآفرینی، تاثیر به سزایی بر آثار بعدی در مورد کارآفرینی داشته است، به طوری که وی را پدر کارآفرینی مینامند (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص47).
کـرزنر نیز کـه از استــادان اقتصاد دانشگاه نیویورک می باشد کارآفرینی را این گونه تشریح می کند: کارآفرینی یعنی ایجاد سازگاری و هماهنگی متقابل بیشتر در عملیات بازارها. (احمدپورداریانی، سایت خانه کارآفرینان ایران)
در مجموع، سه نگرش اصلی اقتصادی در حوزهی کارآفرینی وجود دارد:
1- مکتب نئوکلاسیک
2- مکتب اتریش
3- مکتب شومپیتر
در مکتب نئوکلاسیک، کارآفرین یک صاعقه ی حسابگر است.افرادی که به سرعت رعد و برق، گزینه ها و فرآیندهای مولد را بررسی و بهترین گزینه ها را انتخاب میکنند. مکتب اقتصادی اتریش، مفهومی پویاتر و غنی تر از کارآفرینی مطرح می کند. بر اساس رویکرد این مکتب، کارآفرینان فرصتهای بازار نامتعادل را کشف و از آن بهره برداری میکنند تا بازار به موقعیت تعادل برسد. شومپیتر به عنوان داشجوی مکتب اتریش، کارآفرین را فردی متفکر، جسور و رهبری الهام بخش میداندکه باید با ترکیب منابع اقتصادی در قالب روشی جدید، عدم تعادل اقتصادی ایجادکند (احمدپورداریانی و همکار، 1387، ص47).
سابقه کارآفرینی در ایران
علیرغم اینکه در کشورهای پیشرفته دنیا از اواخر دهه 1970 به بعد موضوع کارآفرینی توجه جدی شده و حتی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه هم از اواخر دهه 1980 این موضوع را مورد توجه قرار دادهاند، در کشور ما تا شروع اجرای برنامه سوم توسعه ،توجه چندانی به کارآفرینی نشده بود . حتی در محافل علمی و دانشگاهی نیز به جز موارد بسیار نادر، فعالیتی در این زمینه صورت نگرفته بود. مشکل بیکاری و پیش بینی حادتر شدن آن در دهه 1380 موجب شد که در زمان تدوین برنامه سوم توسعه ، موضوعتوسعهکارآفرینی موردتوجه قرارگیرد. در برنامه اخیر،توسعه کارآفرینی در سطح وزارتخانه های علوم تحقیقات و فناوری ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ،جهاد کشاورزی ،صنایع و معادن و فلزات و همچنین موسسه جهاد دانشگاهی به دلیل ارتباط با فعالیت های آنها ، مطرح شده است .
آموزش کارآفرینی، امروزه در کشور های صنعتی و فراصنعتی بخش قابل توجهی از برنامه های آموزشی دانشگاه ها را به خود اختصاص داده است. در ایالات متحده، بیش از 50 دانشگاه (22 دانشگاه در بالاتر از 5 رشته تحصیلی) ، آلمان 42 دانشگاه، سوئد 8 دانشگاه، ایتالیا 5 دانشگاه، فنلاند 6 دانشگاه، اتریش 7 دانشگاه، مالزی 4 دانشگاه، مجارستان 7 و در تایوان و بنگلادش و اندونزی حداقل 2 دانشگاه، کارافرینی را تدریس میکنند.در ایران نیز طی سالیان اخیر،در حدود12 مرکز کارآفرینی کار خود را در دانشگاههای کشور آغاز کرده اند که این مراکز مسئول تحقیق و آموزش را بر عهده دارند.
در کشور ما در چند ساله اخیر به موضوع کارآفرینی توجه شده و قبل از آن، به جز چند مورد خاص، تقریباً سابقه ای در زمینه فعالیت در خصوص آن وجود نداشته است.
براساس برنامه سوم توسعه، طرحی تحت عنوان " طرح توسعه کارآفرینی در دانشگاه های کشور " که به اختصار (کاراد) نام گرفت ،تدوین و اجرای آن با نظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری در 12 دانشگاه کشور شروع و مسوولیت پیگیری اجرا و امور ستادی آن از سوی وزارت علوم در اواخر سال 1379 به سازمان سنجش آموزش کشور واگذار گردید.( پایگاه اینترنتی مرکز کارآفرینی دانشگاه گیلان).
طرح کاراد
این طرح با هدف رفع معضل بیکاری در کشور و نیز بهره مند شدن از سایر پیامدهای کارآفرینی همانند بروز خلاقیت ها ، تولید ثروت ، ایجاد، تولید و به کارگیری فناوری ، رشد اعتماد به نفس در بین دانشگاهیان و فارغ التحصیلان و جلوگیری از مهاجرت نخبگان ارائه شده است.
اهداف طرح کاراد به شرح ذیل می باشد:
- ترویج روحیه و فرهنگ کارآفرینی و ارتقاء شناخت جامعه دانشگاهی نسبت به کارآفرینی، کارآفرینان و نقش آنان در رونق اقتصادی، ایجاد اشتغال و رفاه.
- ترغیب و جذب جامعه دانشگاهی به دوره های آموزش کارآفرینی.
- گسترش تحقیقات تفصیلی در خصوص کارآفرینان، پروژه های کارآفرینی، محیط و فضای کارآفرینان و سایر زمینه های مرتبط با توجه به شرایط و مقتضیات ایران.
تعاریف کارآفرینی
اولین تعاریف کارآفرینی در قرون 15 و 16 میلادی ارائه میشود. این دوره همزمان با به قدرت رسیدن حکومتهای فئودالی در اروپا است و کارآفرین کسی است که مسوولیت اجرای پروژه های بزرگ را برعهده دارد و البته در این راه مخاطره ای را نمیپذیرد، زیرا عموما منابع توسط حکومت محلی تامین میشود و او صرفا مدیریت میکند. نمونه بارز کارآفرینان در این دوره معماران مسوول ساخت کلیسا، قطعه ها و تاسیسات نظامی هستند.
دوره دوم مقارن با قرن 17 میلادی است. در این دوره همزمان با شروع انقلاب صنعتی بعد جدیدی به کارآفرینی اضافه شده است: مخاطره. کانیلون، یکی از اولین محققین در این زمینه، کارآفرینی را این گونه تعریف میکند: کارآفرین کسی است که منابع را با قیمتی نامشخص و تضمین نشده میفروشد، از این رو مخاطره پذیر است. کارآفرینی در این دوره شامل کسانی نظیر بازرگانان، صنعتگران و دیگر مالکان خصوصی است.
در دوره سوم– قرن 18 و 19 و اوایل قرن 20 میلادی– کارآفرین از تامینکننده سرمایه متمایزمیگردد. یعنی کسی که مخاطره میکند با کسی که سرمایه را تامین میکند، متفاوت است.ادیسون به عنوان یکی از کارآفرینان این دوره،پایه گذار فن آوری های جدید شناخته میشود ولی او سرمایه مورد نیاز فعالیتهای خود را از طریق اخذ وام از سرمایه گذاران خصوصی تامین میکرد. همچنین در این دوره کارآفرین و مدیرکسب و کار نیز از هم متمایز میشوند. کسی که سود حاصل از سرمایه را دریافت میکند، با شخصی که سود حاصل از توانمندیهای مدیریتی را دریافت میکند، تفاوت دارد. به عبارت دیگر این دوره، دوره تمایز کار آفرینان از دیگر بازیگران صحنه اقتصاد است.
در دهه های میانی قرن 20 میلادی، مفهوم نوآوری به یکی از اجزای اصلی تعریف کارآفرینی تبدیل میشود. اضافه شدن این مفهوم در دوره چهارم به خاطر افزایش رقابت در بازار محصولات و تلاش در استفاده از نوآوری برای ایجاد مزیت رقابتی در کسب و کارهای موجود و بقای آنها است. از تعاریف این دوره میتوان به تعریف شومیپیتر اشاره کرده: «کارآفرین فردی نوآور وتوسعه دهنده فنآوری های به کار گرفته نشده است.»
در دوران معاصر از سال1980 تا کنون همزمان با موج جدید ایجاد کسب و کارهای کوچک و رشد اقتصادی و شناخته شدن کارآفرینی به عنوان تسریع کننده این ساز و کار، توجه زیادی به این مفهوم جلب شد. تا این زمان کارآفرینی فقط از دیدگاه محققان اقتصادی مورد بررسی قرار میگرفت. ولی در این دوره توجه جامعهشناسان و روانشناسان نیز به این مفهوم معطوف شده و عمده توجه این محققان بر شناخت ویژگیهای کارآفرینان و علل حرکت فرد به سوی کارآفرینی است.
از تعاریف شناخته شده تر این دوره می توان به مورد ذیل اشاره کرد:
کارآفرینی روند پویایی در جهت افزایش و ایجاد سرمایه است، این کار توسط کسی انجام می شود که مخاطره از دست دادن زمان یا فرصت های شغلی دیگر را با هدف ایجاد ارزش برای یک محصول یا خدمت می پذیرد.
امروزه واژه کارآفرینی مفاهیمی از قبیل مخاطره پذیری، ایجاد/تجدید ساختار یک واحد اقتصادی- اجتماعی و رضایت شخصی و استقلال طلبی را در ذهن متبادر می سازد.
کار آفرین ایده ای را یافته و آن را تبدیل به فرصتی اقتصادی می کند. در فضای کسب و کار، فرصت، فکر نویی است که قابلیت تجاری شدن دارد. آگاهی از محیط بازار و نیازهای مشتری و نگرش کارآفرین او را در یافتن فرصت و پرداختن به آن یاری می دهد. سپس کارآفرین یک طرح تجاری می نویسد که در آن مسائلی چون بازار محصول یا خدمت، مسائل حقوقی و قانونی شرکت، تامین سرمایه راه اندازی و رشد، سازماندهی و مدیریت کسب و کار را بررسی می نماید.
در واقع کارآفرین مانند یک رهبر ارکستر وظیفه دارد که مهارت ها و توانایی های مختلفی را در کنار هم جمع نماید و برنامه ای تدوین شده ارائه دهد. همانطور که صدا باید دلنشین باشد، طرح نهایی کارآفرین نیز باید زیبا باشد (روزنامه دنیای اقتصاد، 1387، ص31) .
همچنین کارآفرین، فردی است که دارای ایده و فکر جدید میباشد و با بسیج منابع از طریق فرآیند ایجاد کسب و کار (کسب و کار الکترونیک یا اینترنتی، کسب و کار خانگی، کسب و کار خانوادگی، کسب و کار کوچک و متوسط) که توام با مخاطره مالی و اجتماعی و حیثیتی است، محصول و خدمت جدید به بازار عرضه میکند(احمدپورداریانی و همکار، 1387، ص48) .
دو رویکرد متفاوت به کارآفرینی وجود دارد، رویکرد شخصیتی و رویکرد رفتاری. در رویکرد شخصیتی، تمرکز بر کارآفرین و شناسایی ویژگی های فردی اوست. در واقع این رویکرد تقدم زمانی دارد چرا که اول کارآفرینان وجود داشتند و بعد کارآفرینی به عنوان یک مفهوم مستقل به وجود آمد. در رویکرد رفتاری تکیه بر رفتارهای کارآفرین در فرآیند راه اندازی یک کسب و کار است. البته قابل ذکر است امروزه کارآفرین تنها یک جزء از فرآیند کارآفرینی است.
با توجه به سیر تعاریف کارآفرینی ، تعریفی که می توان ارائه کرد، این باشد: کارآفرینی عبارت است از فرآیند نوآوری و بهره گیری از فرصت ها، با تلاش و پشتکار بسیار و همراه با پذیرش ریسک های مالی، روانی و اجتماعی که با انگیزه کسب سود مالی، توفیق طلبی، رضایت شخصی و استقلال صورت پذیرند (روزنامه دنیای اقتصاد، 1387، ص31).
اهمیت و ضرورت کارآفرینی
بی شک، روند توسعه ی اقتصادی در کشورهای توسعه یافته، بیانگر این واقعیت است که اقتصاد تحت تاثیر کارآفرینی است، به گونهای که کارآفرینان در توسعه ی اقتصادی کشورهای توسعه یافته، نقش محوری داشته اند و کشورهای توسعه نیافته اهمیت آن را در توسعه ی اقتصادی نادیده گرفتهاند؛ سرمایه ی در دسترس کشورها را کشف و از آن بهره برداری میکنند (روزنامه دنیای اقتصاد، 1387، ص31).
تاریخچه ی توسعه ی اقتصادی در کشورهای توسعه یافته، مستنداتی برای حمایت از این واقعیت فراهم میآورد که اقتصاد، تحت تاثیر کارآفرینی است.
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد علت توسعه کشورهایی همچون آمریکا و ژاپن و آلمان که از نظر صنعتی توسعه یافته اند،کارآفرینی است (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص49).
کارآفرینی را میتوان عامل تحریک و تشویق حس رقابت، عامل تحریک ترکیب و مهیا کردن عوامل تولید، عامل ساماندهی منابع و استفاده ی اثربخش از آنها، عاما یکپارچگی و ارتباط بازارها، عامل رفع خلل، شکافها و تنگناهای بازار و اجتماع، یکی از عوامل تحول و تجدید ملی و محلی، عامل شناخت، ایجاد و گسترش بازارهای جدید، عامل نوآوری و روان کنندهی تغییر و عامل تعادل در اقتصاد پویا، تلقی کرد (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص50).
انواع کارآفرینی
کارآفرینی و کسب و کارهای مخاطره آمیز، محرک توسعه ی اقتصادی است و کارآفرینان که در راس کسب و کارهای مخاطره آمیزند، در جستجوی فرصت هایند و خلاقیت، ابزاری برای موفقیت آنان محسوب میشود (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص51).
اساساٌ کارآفرینی و رفتار کارآفرینانه در هر زمینهای قابل پیگیری است. مهمترین این زمینه ها عبارت اند از: کسب و کارهای بازرگانی و تجاری، امور اجتماعی، امور علمی، امور هنری، امور ورزشی، امور اکتشافی و ماجراجویانه و بسیاری از زمینه های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی دیگر (مقیمی، 1382).
تقسیم بندی های مختلفی از کارآفرینی صورت گرفته است که مهمترین آنها عبارت است از:
1- کار آفرینی فردی(مستقل): حالتی است که فردی کسب و کار مستقلی را ایجاد میکند یا نمایندگی آن را از طریق شناسایی فرصت و بسیج منابع و امکانات لازم به دست میآورد و تمرکز او بر نوآوری، توسعه ی فرآیند، ایجاد محصولات یا خدمات جدید است.
2- کارآفرینی سازمانی یا درون سازمانی: شامل پرورش رفتار کارآفرینانه در سازمانی است که قبلاً تاسیس شده و فرآیندی است که محصولات(خدمات) یا فرآیندهای نوآورانه با خلق فرهنگ کارآفرینانه در یک سازمان ایجاد میشود(احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص51). پینگات، کارآفرینی درون سازمانی را این چنین تعریف می کند: کارآفرین درون سازمانی، رؤیا پردازی! است که مسئولیت به ثمر رساندن یک نوآوری رادرون سازمان برعهده میگیرد.او ادامه می دهد کارآفرین درون سازمانی ممکن است مبتکر یا مخترع باشد اما همیشه فردی است که می داند چگونه یک ایده را به واقعیتی سودآور تبدیل کند.
3- کارآفرینی شرکتی: شامل فعالیت های رسمی و غیررسمی است که با هدف ایجاد کسب و کار جدید، محصول و فرآیندهای جدید و توسعه بازار صورت می گیرد. تحقیقات جدید سه مفهوم را در تعریف کارآفرینی شرکتی نام می برند: تجدید راهبرد (نوسازی راهبردها/ تجدید ساختار سازمان)، نوآوری (ارائه چیز جدیدی به بازار) و کسب و کار درون شرکت (فعالیت های کارآفرینانه شرکتی که منجر به ایجاد کسب و کاری جدید در درون شرکت مادر می شوند). تمایل به اینگونه کارآفرینی در پاسخ به افزایش سریع تعداد رقبا، عدم اعتماد به شیوه های سنتی کسب و کار، حرکت تعداد زیادی از افراد نخبه به سمت ایجاد کسب کارهای کوچک مستقل، رقابت بین المللی و نیاز به افزایش بهره وری افزایش یافته است. در شرکت های جدید انقلاب جدیدی به سوی تسهیل امر کارآفرینی درون سازمانی و تقدیر از کارآفرینان درون سازمانی جریان دارد.( پایگاه اینترنتی مرکز کارآفرینی دانشگاه گیلان)
نموادر 1- انواع کارآفرینی
فرآیند کارآفرینی
ویلیام بای گریو بر این باور است که فرآیند کارآفرینی شامل فعالیتها، وظائف و اقدامات مرتبط با درک فرصتها و ایجاد سازمانها برای تعقیب فرصتهاست.
کارآفرینی فرآیندی است که از عناصر مختلفی تشکیل شده است. مهمترین اجزای فرآیند کارآفرینی به شرح ذیل میباشد:
1- کارآفرین: فردی که به صورت آگاهانه تصمیم میگیرد کسب و کار مخاطره آمیز جدیدی را آغاز کند و کلیدی ترین جزء فرآیند کارآفرینی است.
2- فرصت: فرصتهای زیادی در جامعه برای کسب و کار وجود دارد؛ ولی کارآفرین با تجربه و تحلیل و شناسایی موقعیت های بازار، فرصتهایی را که از ظرفیت بالایی برخوردارند، برای شروع کسب و کار خود برمیگزیند.
3- ساختار: کارآفرین برای انجام کسب و کار خود باید مشخص سازد که در قالب چه نوع ساختاری (به صورت فردی، شراکتی یا شرکتی) میخواهد فعالیت خود را آغاز کند.
4- منابع: منابع مالی و انسانی شناسایی و حمایت سرمایه گذاران جلب میشود.
5- استراتژی و برنامه ی کسب و کار: اهداف کلی، استراتژیها و برنامههای تفصیلی کسب و کار تعیین می شوند(احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص52).
نموادر 2- فرآیند کارآفرینی
جمع بندی و نتیجه گیری
کارآفرینی و کسب و کارهای مخاطره آمیز، محرک توسعه ی اقتصادی است و کارآفرینان که در راس کسب و کارهای مخاطره آمیزند، در جستجوی فرصت هایند و خلاقیت، ابزاری برای موفقیت آنان محسوب میشود . کارآفرین مانند یک رهبر ارکستر وظیفه دارد که مهارت ها و توانایی های مختلفی را در کنار هم جمع نماید و برنامه ای تدوین شده ارائه دهد. کارآفرینی در روند رشد و توسعه اقتصادی و سیاسی و اجتماعی نقش بسزایی دارد. بر این اساس، بنیان پیشرفت و توسعه، قدرت مغز و فکر است، نه قدرت زور و بازو یا پول. آموزش کارآفرین تنها منبع اصلی توسعه و پیشرفت است. اندازهگیری شاخص های استاندارد امکان شناخت دقیق از وضعیت کارآفرینی را فراهم میکند . اقتصاد تحت تاثیر کارآفرینی بوده به گونهای که کارآفرینان در توسعهی اقتصادی کشورهای توسعه یافته، نقش محوری داشته اند و کشورهای توسعه نیافته اهمیت آن را در توسعه ی اقتصادی نادیده گرفته اند.
منابع و ماخذ:
1-احمدپورداریانی،محمود،مقیمی، سیدمحمد،1387، مبانی کارآفرینی، تهران: انتشارات فراندیش.
2-جهانی، حدیث، 1387، اقتصاد جهان بر شانه کارآفرینان، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1610.
3-افجه،سیدعلی اکبر،1370،شوک آینده:جا به جایی در قدرت، فصلنامه دانش مدیریت،شماره 15.
4-احمدپورداریانی،محمود،کارآفرینی چیست،خانه کارآفرینان ایران، www.karafariny.com.
5- 1387، کارآفرینی چیست، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1604.
6-مقیمی، سیدمحمد، 1382، کارآفرینی اجتماعی، فصلنامه رهیافت، شماره 29.
7-پایگاه اینترنتی مرکز کارآفرینی دانشگاه گیلان، www.guilan.ac.ir .
مشکلات تخریب جنگلها و ارائه راهکارهای مناسب برای حفظ آن
(با رویکرد جلوگیری از به وجود آمدن سیل همانند سیل دهنه محمد آبادکتول و زرین گل)
یوسف زنگانه، کارشناس ارشد مدیریت دولتی
جنگل، هدیه خدایی و نخستین دوست بشر به شمار میرود. هیچیک از پدیدههای طبیعت به اندازه جنگل در زندگی آدمیان نقش اساسی و سازنده ندارند. انسان آغازین تنها در پناه جنگل توانستند به حیات و ادامه حیات خود ادامه دهد. بدین سان احترام به درختان و احساس دوستی نسبت به آنها پدیدهای است که منشا بسیار دیرین در سرشت انسانها دارد.
امروزه بحث منعبع طبیعی و محیط زیست از جمله مسائلی است که در بسیاری از محافل علمی جهان و حتی مجلات و روزنامه ها به وفور دیده و شنیده می شود و در اکثر موارد هشدارها جدی و در مورد تخریب منابع طبیعی و محیط زیست و به خطر افتادن قابلیت سکونت کره زمین است. پژوهش هایی که در چند ساله اخیر صورت گرفته و تغییرات عظیمی که در شرایط طبیعی کره زمین به وقوع پیوسته بیانگر آن است که کره زمین در حال گرم شدن و جنگل های آن در حال نابودی است. لایه ازن که کره زمین را از گزند اثرات زیانبار اشعه ماورای بنفش خورشید محفوظ می دارد روز بروز نازکتر می شود و احتمال بروز انواع سرطان ها را افزایش می دهد. قدرت تولید مواد غذایی در سطح جهان به علت فرسایش خاک و بهره برداری بی روبه از زمین و آب در حال کاهش است. بسیاری از شهرهای بزرگ هوایی فوق العاده آلوده دارند، هوایی پر از دی اکسید کربن و ترکیبات سرب و گوگرد که همگی برای سلامتی انسان مضرند. فراوانی و تشدید سیلاب ها بویژه در سال های اخیر حکایت از بروز اوضاع نابسامانی دارد که بر سر منابع طبیعی تجدید شونده آمده است. این در حالی است که هر سال تقریباً 17 میلیون هکتار از جنگل های جهان یعنی منطقه ای برابر مساحت کشور اطریش از بین می روند. در حالیکه این جنگل ها سهم قابل توجهی در تولید اکسیژن، پالایش هوا، جلوگیری از فرسایش خاک و بروز سیلاب دارند.
مشکلات تخریب جنگلها
دخالت در اکوسیستم جنگل بصورت غیر اصولی در هر محیطی مشکلاتی را ببار می آورد که عبارتند از:
1- بهم خوردن تعادل زیست محیطی مناطقی که جنگل در آن قرار دارند.
2- کاهش آب رود خانه ها ، جویبارها چشمه ها که از مناطق جنگلی سرچشمه می گیرند.
3- افزایش رسوبات رودخانه ای و پر شدن سدها و کاهش عمر آنها.
4- وقوع زمین لغزشها و انواع حرکات دامنه ای.
5- کاهش میزان تولیدات جنگلی و بدنبال آن کاهش اشتغال ناشی از آن و کاهش درآمد.
6- فرسایش خاک.
7- گسترش بیابانها و حرکت شن های روان در مناطق خشک.
8- کاهش علوفه برای دامها.
9- از بین رفتن پناهگاه جانوران مختلف که در جنگل زندگی می کندو نهایتاً از بین رفتن گونه های مختلف جانوری.
10- کاهش حاصلخیزی خاک.
11- افزایش میزان گازهای گلخانه ای و تشدید آلودگی هوا و تخریب لایه ازون و نهایتاً گرم شدن زمین.
12- کاهش میزان بارندگی و لطافت هوا در یک محیط.
13- کاهش درامد اقتصادی حاصل از توریسم.
14- افزایش بیماری های تنفسی، قلبی، روانی و... ناشی از آلودگی های مختلف.
15- کاهش گیاهان دارویی.
16-کاهش تولیدات کشاورزی بواسطه کم شدن آب و عدم حاصل خیزی خاک.
17-کاهش انرژی الکتریکی به جهت کاهش آب رود خانه ها.
18- کاهش باران های محلی ناشی از در ختان و گسترش بیابانها.
راهکارهای مناسب برای حفظ جنگلها
1- ترویج فرهنگ جنگل داری و جنگل کاری و حفظ منابع جنگلی در بین مردم.
2- جلب مشارکت مردم و دولت در حفط و احیاء و توسعه منابع طبیعی.
3- احیاء اراضی بیابانی و کویری و جلوگیری از حرکت ماسه های روان.
4- کاهش خسارات به محصولات کشاورزی با ایجاد باد شکن در حاشیه مزارع.
5- کاهش بهره بردارِی های غیر اصولی از جنگل های صنعتی کشور.
6- ایجاد اشتغال از طریق تولید نهال، توسعه جنگل و صنایع تبدیلی.
7- استفاده از تفرجگاه های طبیعی مانند جنگل ها، کوهستان ها و ... در توسعه اکوتوریسم با شیوه های درست.
8- بهره برداری صحیح و اصولی از جنگل.
9- تهیه و اجرای دقیق طرح های جنگل داری.
10- جایگزینی و پایین آوردن مصرف چوب.
11- گسترش طرحهای آبخیزداری.
12- کنترل لغزش های زمین و جلو گیری از پدیده های بیابان زایی.
13- تشکیل گروهای حمایت از جنگل که بتواند در مواقع ضروری مانند خطر آتش سوزی به کمک جنگل بشتابند.
14- تولید بذر و افزایش نهال های بومی مناطق جنگلی و کاشت آنها.
15- جلوگیری از قاچاق چوب.
16- جلوگیری از قطع بی رویه و بطور گسترده جنگل جهت استفاده از چوب یا زمین کشاورزی.
17- انتقال تکنولوژی ساختمان سازی از شهرها به روستا ها تا آنها مجبور نباشند از درخت برای ساختن منزل مسکونی استفاده کنند و کمکهای مالی به اینگونه روستاها.
18- رساندن انواع سوخت به روستاها تا آنها از چوب جنگل استفاده نکنند.
19- تامین علوفه برای دام های روستائیان تا آنها مجور نباشند از شاخه های درختان یا پوست آنها استفاده کنند.
کارآفرینی و سابقه تاریخی آن در جهان و ایران
یوسف زنگانه، مجتبی زنگانه، سیدامید روانفر
مقدمه
کارآفرینی در کشور ما گفتمان جدیدی بوده و تا چند سال پیش جایگاهی نداشت، اما امروز با اجرای پروژههای پژوهشی چون (GEM) Global Entrepreneurship Monitorکه با اندازهگیری شاخص های استاندارد امکان شناخت دقیق از وضعیت کارآفرینی را فراهم میکند به عنوان راهبردی اثربخش برای توسعه اقتصادی و اجتماعی شناخته شده است. (جهانی، 1387،ص30)
جوامع پیشرفته ی امروزی، توسعه ی خود را وامدار انسانهایی هستند که قادر به تبدیل آرزوها و نظرهای خلاقانه ی خود به حقیقت بوده اند، روحیه ی استقلال طلبی برای کاوش موقعیت های جدید را داشته اند و از جرات کافی برای مبارزه با روشهای متداول و جاافتاده برخوردار بوده اند(احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص9).
کارآفرینی بر روند رشد و توسعه اقتصادی و سیاسی و اجتماعی در کشورهای در حال توسعه نقش بسزایی دارد. بر این اساس، بنیان پیشرفت و توسعه، قدرت مغز و فکر است، نه قدرت زور و بازو یا پول (افجه، 1370، ص 16).
واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی Entreprendre است که مفهوم تعهدکردن کاری را در بر میگیرد (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص45). بنابـر تعریف واژنامه دانشگـاهی وبست: کارآفرین کسی است که متعهد می شود مخاطره هـای یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی ، اداره و تقبل کند (جهانی، 1387،ص30) و همچنین کارآفرین کسی است که تعهد میکند تا سازماندهی و مدیریت کسب و کار جدیدی را که توام باریسک است بپذیرد(احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص45).
سیر تاریخی مفهوم کارآفرینی
سابقه کارآفرینی در جهان
کارآفرینی موضوعی میان رشته ای است که رشته های مختلفی همچون اقتصاد، روان شناسی،مردم شناسی، جامعه شناسی و مدیریت در تکامل آن نقش اساسی داشته اند. (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص46)
اقتصاد دانان نخستین کسانی بودند که در نظریه های اقتصادی خود به تشریح کارآفرین و کارآفرینی پرداختند.
ریچارد کانتیلون در حدود سالهای 1730 میلادی برای اولین بار عوامل اقتصادی را به سه دسته مالکان، عوامل اقتصادی دستمزدبگیر و آن دسته از عوامل اقتصادی که با خطر و ریسک در بازار بورس فعالیت می کنند تقسیم نمود.
ژان باتیستسی اولین کسی بود که بر نقش حیاتی کارآفرینان در بسیج اقتصادی بر اساس اصول بهرهوری تاکید کرد.
ژوزف شومپیتر (1934م) اقتصاددان برجسته، کارآفرینی را موتور محرکهی توسعهی اقتصادی میداند و از آن تحت عنوان " تخریب خلاق" یاد میکند(احمدپورداریانی و همکار،1387،ص47-46) و می گوید: نقش کارآفرین نوآوری است . از دیدگاه وی ارائه کالایی جدید ، ارائه روشی جدید در فرآیند تولید ، گشایش بازاری تازه ، یافتن منابع جدید و ایجاد هرگونه تشکیلات جدید در صنعت و... از فعالیت های کارآفرینان است. (احمدپورداریانی، سایت خانه کارآفرینان ایران)
کار شومپیتر در مورد توسعه ی اقتصادی و کارآفرینی، تاثیر به سزایی بر آثار بعدی در مورد کارآفرینی داشته است، به طوری که وی را پدر کارآفرینی مینامند (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص47).
کـرزنر نیز کـه از استــادان اقتصاد دانشگاه نیویورک می باشد کارآفرینی را این گونه تشریح می کند: کارآفرینی یعنی ایجاد سازگاری و هماهنگی متقابل بیشتر در عملیات بازارها. (احمدپورداریانی، سایت خانه کارآفرینان ایران)
در مجموع، سه نگرش اصلی اقتصادی در حوزهی کارآفرینی وجود دارد:
1- مکتب نئوکلاسیک
2- مکتب اتریش
3- مکتب شومپیتر
در مکتب نئوکلاسیک، کارآفرین یک صاعقه ی حسابگر است.افرادی که به سرعت رعد و برق، گزینه ها و فرآیندهای مولد را بررسی و بهترین گزینه ها را انتخاب میکنند. مکتب اقتصادی اتریش، مفهومی پویاتر و غنی تر از کارآفرینی مطرح می کند. بر اساس رویکرد این مکتب، کارآفرینان فرصتهای بازار نامتعادل را کشف و از آن بهره برداری میکنند تا بازار به موقعیت تعادل برسد. شومپیتر به عنوان داشجوی مکتب اتریش، کارآفرین را فردی متفکر، جسور و رهبری الهام بخش میداندکه باید با ترکیب منابع اقتصادی در قالب روشی جدید، عدم تعادل اقتصادی ایجادکند (احمدپورداریانی و همکار، 1387، ص47).
سابقه کارآفرینی در ایران
علیرغم اینکه در کشورهای پیشرفته دنیا از اواخر دهه 1970 به بعد موضوع کارآفرینی توجه جدی شده و حتی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه هم از اواخر دهه 1980 این موضوع را مورد توجه قرار دادهاند، در کشور ما تا شروع اجرای برنامه سوم توسعه ،توجه چندانی به کارآفرینی نشده بود . حتی در محافل علمی و دانشگاهی نیز به جز موارد بسیار نادر، فعالیتی در این زمینه صورت نگرفته بود. مشکل بیکاری و پیش بینی حادتر شدن آن در دهه 1380 موجب شد که در زمان تدوین برنامه سوم توسعه ، موضوعتوسعهکارآفرینی موردتوجه قرارگیرد. در برنامه اخیر،توسعه کارآفرینی در سطح وزارتخانه های علوم تحقیقات و فناوری ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ،جهاد کشاورزی ،صنایع و معادن و فلزات و همچنین موسسه جهاد دانشگاهی به دلیل ارتباط با فعالیت های آنها ، مطرح شده است .
آموزش کارآفرینی، امروزه در کشور های صنعتی و فراصنعتی بخش قابل توجهی از برنامه های آموزشی دانشگاه ها را به خود اختصاص داده است. در ایالات متحده، بیش از 50 دانشگاه (22 دانشگاه در بالاتر از 5 رشته تحصیلی) ، آلمان 42 دانشگاه، سوئد 8 دانشگاه، ایتالیا 5 دانشگاه، فنلاند 6 دانشگاه، اتریش 7 دانشگاه، مالزی 4 دانشگاه، مجارستان 7 و در تایوان و بنگلادش و اندونزی حداقل 2 دانشگاه، کارافرینی را تدریس میکنند.در ایران نیز طی سالیان اخیر،در حدود12 مرکز کارآفرینی کار خود را در دانشگاههای کشور آغاز کرده اند که این مراکز مسئول تحقیق و آموزش را بر عهده دارند.
در کشور ما در چند ساله اخیر به موضوع کارآفرینی توجه شده و قبل از آن، به جز چند مورد خاص، تقریباً سابقه ای در زمینه فعالیت در خصوص آن وجود نداشته است.
براساس برنامه سوم توسعه، طرحی تحت عنوان " طرح توسعه کارآفرینی در دانشگاه های کشور " که به اختصار (کاراد) نام گرفت ،تدوین و اجرای آن با نظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری در 12 دانشگاه کشور شروع و مسوولیت پیگیری اجرا و امور ستادی آن از سوی وزارت علوم در اواخر سال 1379 به سازمان سنجش آموزش کشور واگذار گردید.( پایگاه اینترنتی مرکز کارآفرینی دانشگاه گیلان).
طرح کاراد
این طرح با هدف رفع معضل بیکاری در کشور و نیز بهره مند شدن از سایر پیامدهای کارآفرینی همانند بروز خلاقیت ها ، تولید ثروت ، ایجاد، تولید و به کارگیری فناوری ، رشد اعتماد به نفس در بین دانشگاهیان و فارغ التحصیلان و جلوگیری از مهاجرت نخبگان ارائه شده است.
اهداف طرح کاراد به شرح ذیل می باشد:
- ترویج روحیه و فرهنگ کارآفرینی و ارتقاء شناخت جامعه دانشگاهی نسبت به کارآفرینی، کارآفرینان و نقش آنان در رونق اقتصادی، ایجاد اشتغال و رفاه.
- ترغیب و جذب جامعه دانشگاهی به دوره های آموزش کارآفرینی.
- گسترش تحقیقات تفصیلی در خصوص کارآفرینان، پروژه های کارآفرینی، محیط و فضای کارآفرینان و سایر زمینه های مرتبط با توجه به شرایط و مقتضیات ایران.
تعاریف کارآفرینی
اولین تعاریف کارآفرینی در قرون 15 و 16 میلادی ارائه میشود. این دوره همزمان با به قدرت رسیدن حکومتهای فئودالی در اروپا است و کارآفرین کسی است که مسوولیت اجرای پروژه های بزرگ را برعهده دارد و البته در این راه مخاطره ای را نمیپذیرد، زیرا عموما منابع توسط حکومت محلی تامین میشود و او صرفا مدیریت میکند. نمونه بارز کارآفرینان در این دوره معماران مسوول ساخت کلیسا، قطعه ها و تاسیسات نظامی هستند.
دوره دوم مقارن با قرن 17 میلادی است. در این دوره همزمان با شروع انقلاب صنعتی بعد جدیدی به کارآفرینی اضافه شده است: مخاطره. کانیلون، یکی از اولین محققین در این زمینه، کارآفرینی را این گونه تعریف میکند: کارآفرین کسی است که منابع را با قیمتی نامشخص و تضمین نشده میفروشد، از این رو مخاطره پذیر است. کارآفرینی در این دوره شامل کسانی نظیر بازرگانان، صنعتگران و دیگر مالکان خصوصی است.
در دوره سوم– قرن 18 و 19 و اوایل قرن 20 میلادی– کارآفرین از تامینکننده سرمایه متمایزمیگردد. یعنی کسی که مخاطره میکند با کسی که سرمایه را تامین میکند، متفاوت است.ادیسون به عنوان یکی از کارآفرینان این دوره،پایه گذار فن آوری های جدید شناخته میشود ولی او سرمایه مورد نیاز فعالیتهای خود را از طریق اخذ وام از سرمایه گذاران خصوصی تامین میکرد. همچنین در این دوره کارآفرین و مدیرکسب و کار نیز از هم متمایز میشوند. کسی که سود حاصل از سرمایه را دریافت میکند، با شخصی که سود حاصل از توانمندیهای مدیریتی را دریافت میکند، تفاوت دارد. به عبارت دیگر این دوره، دوره تمایز کار آفرینان از دیگر بازیگران صحنه اقتصاد است.
در دهه های میانی قرن 20 میلادی، مفهوم نوآوری به یکی از اجزای اصلی تعریف کارآفرینی تبدیل میشود. اضافه شدن این مفهوم در دوره چهارم به خاطر افزایش رقابت در بازار محصولات و تلاش در استفاده از نوآوری برای ایجاد مزیت رقابتی در کسب و کارهای موجود و بقای آنها است. از تعاریف این دوره میتوان به تعریف شومیپیتر اشاره کرده: «کارآفرین فردی نوآور وتوسعه دهنده فنآوری های به کار گرفته نشده است.»
در دوران معاصر از سال1980 تا کنون همزمان با موج جدید ایجاد کسب و کارهای کوچک و رشد اقتصادی و شناخته شدن کارآفرینی به عنوان تسریع کننده این ساز و کار، توجه زیادی به این مفهوم جلب شد. تا این زمان کارآفرینی فقط از دیدگاه محققان اقتصادی مورد بررسی قرار میگرفت. ولی در این دوره توجه جامعهشناسان و روانشناسان نیز به این مفهوم معطوف شده و عمده توجه این محققان بر شناخت ویژگیهای کارآفرینان و علل حرکت فرد به سوی کارآفرینی است.
از تعاریف شناخته شده تر این دوره می توان به مورد ذیل اشاره کرد:
کارآفرینی روند پویایی در جهت افزایش و ایجاد سرمایه است، این کار توسط کسی انجام می شود که مخاطره از دست دادن زمان یا فرصت های شغلی دیگر را با هدف ایجاد ارزش برای یک محصول یا خدمت می پذیرد.
امروزه واژه کارآفرینی مفاهیمی از قبیل مخاطره پذیری، ایجاد/تجدید ساختار یک واحد اقتصادی- اجتماعی و رضایت شخصی و استقلال طلبی را در ذهن متبادر می سازد.
کار آفرین ایده ای را یافته و آن را تبدیل به فرصتی اقتصادی می کند. در فضای کسب و کار، فرصت، فکر نویی است که قابلیت تجاری شدن دارد. آگاهی از محیط بازار و نیازهای مشتری و نگرش کارآفرین او را در یافتن فرصت و پرداختن به آن یاری می دهد. سپس کارآفرین یک طرح تجاری می نویسد که در آن مسائلی چون بازار محصول یا خدمت، مسائل حقوقی و قانونی شرکت، تامین سرمایه راه اندازی و رشد، سازماندهی و مدیریت کسب و کار را بررسی می نماید.
در واقع کارآفرین مانند یک رهبر ارکستر وظیفه دارد که مهارت ها و توانایی های مختلفی را در کنار هم جمع نماید و برنامه ای تدوین شده ارائه دهد. همانطور که صدا باید دلنشین باشد، طرح نهایی کارآفرین نیز باید زیبا باشد (روزنامه دنیای اقتصاد، 1387، ص31) .
همچنین کارآفرین، فردی است که دارای ایده و فکر جدید میباشد و با بسیج منابع از طریق فرآیند ایجاد کسب و کار (کسب و کار الکترونیک یا اینترنتی، کسب و کار خانگی، کسب و کار خانوادگی، کسب و کار کوچک و متوسط) که توام با مخاطره مالی و اجتماعی و حیثیتی است، محصول و خدمت جدید به بازار عرضه میکند(احمدپورداریانی و همکار، 1387، ص48) .
دو رویکرد متفاوت به کارآفرینی وجود دارد، رویکرد شخصیتی و رویکرد رفتاری. در رویکرد شخصیتی، تمرکز بر کارآفرین و شناسایی ویژگی های فردی اوست. در واقع این رویکرد تقدم زمانی دارد چرا که اول کارآفرینان وجود داشتند و بعد کارآفرینی به عنوان یک مفهوم مستقل به وجود آمد. در رویکرد رفتاری تکیه بر رفتارهای کارآفرین در فرآیند راه اندازی یک کسب و کار است. البته قابل ذکر است امروزه کارآفرین تنها یک جزء از فرآیند کارآفرینی است.
با توجه به سیر تعاریف کارآفرینی ، تعریفی که می توان ارائه کرد، این باشد: کارآفرینی عبارت است از فرآیند نوآوری و بهره گیری از فرصت ها، با تلاش و پشتکار بسیار و همراه با پذیرش ریسک های مالی، روانی و اجتماعی که با انگیزه کسب سود مالی، توفیق طلبی، رضایت شخصی و استقلال صورت پذیرند (روزنامه دنیای اقتصاد، 1387، ص31).
اهمیت و ضرورت کارآفرینی
بی شک، روند توسعه ی اقتصادی در کشورهای توسعه یافته، بیانگر این واقعیت است که اقتصاد تحت تاثیر کارآفرینی است، به گونهای که کارآفرینان در توسعه ی اقتصادی کشورهای توسعه یافته، نقش محوری داشته اند و کشورهای توسعه نیافته اهمیت آن را در توسعه ی اقتصادی نادیده گرفتهاند؛ سرمایه ی در دسترس کشورها را کشف و از آن بهره برداری میکنند (روزنامه دنیای اقتصاد، 1387، ص31).
تاریخچه ی توسعه ی اقتصادی در کشورهای توسعه یافته، مستنداتی برای حمایت از این واقعیت فراهم میآورد که اقتصاد، تحت تاثیر کارآفرینی است.
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد علت توسعه کشورهایی همچون آمریکا و ژاپن و آلمان که از نظر صنعتی توسعه یافته اند،کارآفرینی است (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص49).
کارآفرینی را میتوان عامل تحریک و تشویق حس رقابت، عامل تحریک ترکیب و مهیا کردن عوامل تولید، عامل ساماندهی منابع و استفاده ی اثربخش از آنها، عاما یکپارچگی و ارتباط بازارها، عامل رفع خلل، شکافها و تنگناهای بازار و اجتماع، یکی از عوامل تحول و تجدید ملی و محلی، عامل شناخت، ایجاد و گسترش بازارهای جدید، عامل نوآوری و روان کنندهی تغییر و عامل تعادل در اقتصاد پویا، تلقی کرد (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص50).
انواع کارآفرینی
کارآفرینی و کسب و کارهای مخاطره آمیز، محرک توسعه ی اقتصادی است و کارآفرینان که در راس کسب و کارهای مخاطره آمیزند، در جستجوی فرصت هایند و خلاقیت، ابزاری برای موفقیت آنان محسوب میشود (احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص51).
اساساٌ کارآفرینی و رفتار کارآفرینانه در هر زمینهای قابل پیگیری است. مهمترین این زمینه ها عبارت اند از: کسب و کارهای بازرگانی و تجاری، امور اجتماعی، امور علمی، امور هنری، امور ورزشی، امور اکتشافی و ماجراجویانه و بسیاری از زمینه های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی دیگر (مقیمی، 1382).
تقسیم بندی های مختلفی از کارآفرینی صورت گرفته است که مهمترین آنها عبارت است از:
1- کار آفرینی فردی(مستقل): حالتی است که فردی کسب و کار مستقلی را ایجاد میکند یا نمایندگی آن را از طریق شناسایی فرصت و بسیج منابع و امکانات لازم به دست میآورد و تمرکز او بر نوآوری، توسعه ی فرآیند، ایجاد محصولات یا خدمات جدید است.
2- کارآفرینی سازمانی یا درون سازمانی: شامل پرورش رفتار کارآفرینانه در سازمانی است که قبلاً تاسیس شده و فرآیندی است که محصولات(خدمات) یا فرآیندهای نوآورانه با خلق فرهنگ کارآفرینانه در یک سازمان ایجاد میشود(احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص51). پینگات، کارآفرینی درون سازمانی را این چنین تعریف می کند: کارآفرین درون سازمانی، رؤیا پردازی! است که مسئولیت به ثمر رساندن یک نوآوری رادرون سازمان برعهده میگیرد.او ادامه می دهد کارآفرین درون سازمانی ممکن است مبتکر یا مخترع باشد اما همیشه فردی است که می داند چگونه یک ایده را به واقعیتی سودآور تبدیل کند.
3- کارآفرینی شرکتی: شامل فعالیت های رسمی و غیررسمی است که با هدف ایجاد کسب و کار جدید، محصول و فرآیندهای جدید و توسعه بازار صورت می گیرد. تحقیقات جدید سه مفهوم را در تعریف کارآفرینی شرکتی نام می برند: تجدید راهبرد (نوسازی راهبردها/ تجدید ساختار سازمان)، نوآوری (ارائه چیز جدیدی به بازار) و کسب و کار درون شرکت (فعالیت های کارآفرینانه شرکتی که منجر به ایجاد کسب و کاری جدید در درون شرکت مادر می شوند). تمایل به اینگونه کارآفرینی در پاسخ به افزایش سریع تعداد رقبا، عدم اعتماد به شیوه های سنتی کسب و کار، حرکت تعداد زیادی از افراد نخبه به سمت ایجاد کسب کارهای کوچک مستقل، رقابت بین المللی و نیاز به افزایش بهره وری افزایش یافته است. در شرکت های جدید انقلاب جدیدی به سوی تسهیل امر کارآفرینی درون سازمانی و تقدیر از کارآفرینان درون سازمانی جریان دارد.( پایگاه اینترنتی مرکز کارآفرینی دانشگاه گیلان)
نموادر 1- انواع کارآفرینی
فرآیند کارآفرینی
ویلیام بای گریو بر این باور است که فرآیند کارآفرینی شامل فعالیتها، وظائف و اقدامات مرتبط با درک فرصتها و ایجاد سازمانها برای تعقیب فرصتهاست.
کارآفرینی فرآیندی است که از عناصر مختلفی تشکیل شده است. مهمترین اجزای فرآیند کارآفرینی به شرح ذیل میباشد:
1- کارآفرین: فردی که به صورت آگاهانه تصمیم میگیرد کسب و کار مخاطره آمیز جدیدی را آغاز کند و کلیدی ترین جزء فرآیند کارآفرینی است.
2- فرصت: فرصتهای زیادی در جامعه برای کسب و کار وجود دارد؛ ولی کارآفرین با تجربه و تحلیل و شناسایی موقعیت های بازار، فرصتهایی را که از ظرفیت بالایی برخوردارند، برای شروع کسب و کار خود برمیگزیند.
3- ساختار: کارآفرین برای انجام کسب و کار خود باید مشخص سازد که در قالب چه نوع ساختاری (به صورت فردی، شراکتی یا شرکتی) میخواهد فعالیت خود را آغاز کند.
4- منابع: منابع مالی و انسانی شناسایی و حمایت سرمایه گذاران جلب میشود.
5- استراتژی و برنامه ی کسب و کار: اهداف کلی، استراتژیها و برنامههای تفصیلی کسب و کار تعیین می شوند(احمدپورداریانی و همکار، 1387،ص52).
نموادر 2- فرآیند کارآفرینی
جمع بندی و نتیجه گیری
کارآفرینی و کسب و کارهای مخاطره آمیز، محرک توسعه ی اقتصادی است و کارآفرینان که در راس کسب و کارهای مخاطره آمیزند، در جستجوی فرصت هایند و خلاقیت، ابزاری برای موفقیت آنان محسوب میشود . کارآفرین مانند یک رهبر ارکستر وظیفه دارد که مهارت ها و توانایی های مختلفی را در کنار هم جمع نماید و برنامه ای تدوین شده ارائه دهد. کارآفرینی در روند رشد و توسعه اقتصادی و سیاسی و اجتماعی نقش بسزایی دارد. بر این اساس، بنیان پیشرفت و توسعه، قدرت مغز و فکر است، نه قدرت زور و بازو یا پول. آموزش کارآفرین تنها منبع اصلی توسعه و پیشرفت است. اندازهگیری شاخص های استاندارد امکان شناخت دقیق از وضعیت کارآفرینی را فراهم میکند . اقتصاد تحت تاثیر کارآفرینی بوده به گونهای که کارآفرینان در توسعهی اقتصادی کشورهای توسعه یافته، نقش محوری داشته اند و کشورهای توسعه نیافته اهمیت آن را در توسعه ی اقتصادی نادیده گرفته اند.
منابع و ماخذ:
1-احمدپورداریانی،محمود،مقیمی، سیدمحمد،1387، مبانی کارآفرینی، تهران: انتشارات فراندیش.
2-جهانی، حدیث، 1387، اقتصاد جهان بر شانه کارآفرینان، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1610.
3-افجه،سیدعلی اکبر،1370،شوک آینده:جا به جایی در قدرت، فصلنامه دانش مدیریت،شماره 15.
4-احمدپورداریانی،محمود،کارآفرینی چیست،خانه کارآفرینان ایران، www.karafariny.com.
5- 1387، کارآفرینی چیست، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1604.
6-مقیمی، سیدمحمد، 1382، کارآفرینی اجتماعی، فصلنامه رهیافت، شماره 29.
7-پایگاه اینترنتی مرکز کارآفرینی دانشگاه گیلان، www.guilan.ac.ir .